Yüz ve kafa bölgesi her türlü travmaya açık çok önemli organların bulunduğu bir bölgedir. Yaralanmanın cinsine ve şekline göre değişik derecede doku hasarı yüzün farklı bölgelerinde oluşabilir. Travmanın şiddetine bağlı olarak yaralanma deride, deri altı yumuşak dokularda, kaslarda, kemiklerde, damar ve sinirlerde, gözde hasara yol açabilir.
Yüzde ve Kafada Yaralanma Neden Olur?
Bütün travmalar yüz ve kafa yaralanmalarına yol açabilmektedir ancak yaralanma en sık olarak trafik kazalarında görülmektedir. Darp, düşme, yanık ve spor kazalarıda yüz ve kafada yaralanmalara neden olabilir.
Yüz ve kafa Yaralanmalarında Muayene Nasıl Olur?
– Acil Muayene:
Yaralanmalı bütün hastaların ilk muayenelerinde öncelik, hastanın bilincinin kontrolü ve solunum yolunun açıklığına bakarak hayati tehlike olup olmadığı değerlendirilir. Ağız içindeki bir kanama ya da kırık, yabancı cisim, diş parçaları gibi solunumu zorlaştırabilecek bütün etkenler özenle uzaklaştırılır. Daha sonra hastanın yüz, kafa ve boyun bölgesi hızlı bir şekilde ön değerlendirmeye alınır. Bir kanama odağı, deride kesi, sıyrık, hematom, doku veya organ kaybı, kırığa bağlı şekil bozukluğu, deformite araştırılır.
Ön değerlendirmede solunumu tıkayan bir neden varsa ve ortadan kaldırılabiliyorsa yapılır aksi takdirde hasta entübe edilir yapılamıyorsa acil olarak trakeostomi yapılarak hasta bir an önce solunuma kavuşturulur. Kanama odağı varsa o bağlanarak durudurulur hastanın kan kaybı önlenir. Hastanın boynu bir atelle korumaya alınarak olası yaralanmalarda sinir hasarının artmasına mani olunur.
– Detaylı Muayene:
Acil ve hızlı ön muayeneden sonra ve hayati tehlikesi olmayan hastalarda daha detaylı bir sistemik muayene yapılır. Muayenede sırası ile bütün bölgelerde deriden kemiğe kadar yaralanmalar araştırılır. Burun, ağız, dudak, göz ve kapakları, yüzün mimik hareketleri ayrıntılı kontrol edilir.
Yüzdeki kemik kırıkları, deformite, doku kaybı varsa boyutu değerlendirilir. Yüzde en sık kemik kırığı burunda görülmektedir daha sonra çene ve elmacık kemikleri gelmektedir. Alın ve kafa kemikleri daha ağır travmaların sonucunda kırılmaktadır.
Yüz ve Kafa Yaralanmalarında Tanı Nasıl Konur?
Yaralanmanın olduğu bölgenin ve muayene ile travmadan şüphelenilen bölgelerin direkt grafileri ya da tomografileri ile kırıklar, çıkıklar, hematomlar, kafa içi lezyonlar değerlendirilir. Gerek duyulduğunda ileri yöntemlerle kulak ve göz muayeneleri yapılır.
Yüz ve Kafa Yaralanmalarında Tedavi Nasıl Olur?
Yaralanmanın bölgesi ve hasarın hangi dokularda olduğu tedaviyi belirleyen ana unsurdur. Önemli bir damar, sinir ya da kanal içermeyen deri ve yumuşak koku kesi ve yaralanmaları katlarına uygun ve estetik açıdan en iyi olacak şekilde dikilerek onarılır ve dokular orijinal hallerine getirilir.
Eğer yumuşak doku kaybı söz konusu ise kaybın özelliğine göre deri yamaları, yağ enjeksiyonları damarsız ya da damarlı doku nakilleri, fonksiyonel kas transferleri yapılarak onarım sağlanır.
Yüzde Kemik Kırıkları Nasıl Tedavi Edilir?
Yüz ve kafa yaralanmalarında kemik kırığı meydana gelmişse bu grafiler ile tespit edilir ve kırığın özellikleri değerlendirilir. Kırığın parçalı olup olmaması, derinin kırık hattında açık olması, kırık parçalarının birbirlerinden çok uzaklaşması, kemik doku kaybı önemlidir ve tedavi planını etkiler.
Genel olarak yüzde kırık tedavisi, kırığın bulunduğu bölgeye fazla iz bırakmayacağı düşünülen bir yerden, olabilecek en küçük kesi ile girilerek kemik kırık hatlarına ulaşılır ve kırık uçları serbestleştirilerek kırığı tespit edebilecek güçte ve uzunlukta bir plak ile vidalar yerleştirilerek yapılır.
Burun Kırıkları Nasıl Tedavi Edilir?
Yüzde en sık kırılan burun kemiğidir. Burun, yüzün ortasında ve çıkıntılı bir organ olduğu için çok sık travmaya maruz kalır. Burun kemiği kırığında burun ve göz etrafı belirgin olarak şişer ve morlaşır. Burun şeklinde bozukluk, deformite görülebilir. Burun kanaması ve burunda tıkanıklık sık olarak görülür.
Burun Kırığı Ameliyatı
Genel anestezi altında burnun kemikleri düzeltilir, içine silikon tampon dışınada termoplastik atel konularak ameliyat tamamlanır. Ameliyat yaklaşık 30 dk civarındadır. Hastaneden günü birlik ya da 1 gün yattıktan sonra çıkılabilir. Atel ve silikon tampon 1 hafta sonra çıkarılarak tedavi sonlandırılır.
Elmacık Kemik Kırığı
Yüz yaralanmalarında sık kırılan diğer bir elmacık kemiğidir. Kırıldığında göz etrafında belirgin şişlik, gözde ekimoz yanakta asimetri ve deformite görülür. Göz hareketleri kırık hattına göz kaslarının sıkışması nedeni ile etkilenebilir. Şaşılık görülebilir. Elmacık kemiğinin içinden geçen duyu siniri hasarlanırsa kırık tarafındaki yanakta, dudak ve burun kanadı ile dişlerde hissizlik oluşabilir. Tanısı muayene ve grafilerle konur en iyi bilgiyi tomografi verir. Elmacık kemiği yüzdeki çok sayıda başka kemikle temasta olduğundan değişik kırık şekilleri görülebilir.
Elmacık Kemik Kırığının Tedavisi Nasıl Olur?
Genel anestezi ile ameliyata alınan hastada elmacık kemiğine alt göz kapağı kirpiğinin hemen altından yapılan bir kesi ile ulaşılır. Kemiğin ön yüzü ve göz tabanı ortaya çıkarılarak kontrol edilir kırık hatları düzeltilerek mikro plaklar ve vida yardımı ile tespit edilir. Kırık hatlarını düzeltme konusunda kesi yeterli olmazsa kaş kenarından veya ağız içinden yapılan kesilerle yeterli alan sağlanarak kırık hatları anatomik yerlerine getirilir. Tespitler mikro veya mini plaklar yardımı ile yapılır. Kesiler minimal izi bırakacak şekilde dikilir.
Alt Çene Kırığı
Yüzün tek hareketli kemiği olan alt çene kemiğinin kırıkları önemlidir. Bütün hayati fonsiyonların geçtiği bir bölgedir. Kırık halinde solunum, yeme, konuşma gibi önemli fonksiyonlarda sıkıntı olur ve kişinin yaşam konforu çok düşer. Hareketli bir kemik olduğu için kırık daha fazla ağrılıdır. Alt çene kemiğinin içinden geçen duyu siniri hasar görürse kırık tarafındaki dudak bölümü ve dişlerde duyu kaybolur hissizlik olur. Tanısı yine grafilerle konur özellikle eklem bölgesindeki kırıklar için tomografi daha yararlıdır. Alt Çene kemiğinin neresinde kırık veya kırıklar olduğu değerlendirilir.
Alt Çene Kırığı Tedavisi Nasıl Olur?
Genel anestezi ile ameliyata alınan hastada kırık hattına ulaşabilmek için eğer kırık çene uçunda ise önde alt dudak iç yüzünden yapılan kesi ile alt çene kemiğine ulaşılır ve mini plaklar konur. Eğer kırık hattı daha arkalarda ise yanak iç kısmında yapılan kesilerle kemiğe ulaşılarak kırık hatları düzeltilir ve mini plaklarla kemik tespit edilir.
Çene eklemine yakın olan kırıklarda ise çoğunlukla bir ısırma plağı ile dişler tespit edilerek kırık hattının sabit kalması sağlanır ve kemiğin uygun pozisyonda kaynadığı grafilerle takip edilerek ameliyatsız tedavi tamamlanmaya çalışılır. Ekstra bilgi ve fikir vermesi açısından Çene Ameliyatı Zor mu? başlıklı yazımızı incelemeniz faydanıza olacaktır.
Üst Çene Kırığı
Yüz ve kafa yaralanmalarında üst çene kemiğinin kırılması travmanın şiddetli olduğunu gösterir. Yüzde ciddi ödem, hematom ve deformite oluşur. Dişler karşı karşıya gelmez. Solunum, yemek ve konuşma fonksiyonları bozulur. Duyu hasarı olabilir. Tanısı muayene, grafiler ve tomografi yardımı ile konur.
Üst Çene Kırığı Tedavisi Nasıl Olur?
Üst çene kırıklarının, travmanın şiddetine göre basit segmenter kemik kırıklarından yüz ve kafanın birbirinden ayrılmasına kadar giden geniş bir yelpazesi vardır. Basit kırıklar üst dudak iç kısmından yapılan bir kesi ile kemiğe ulaşılarak yapılır. Önce kemik anatomik poziyonuna getirilir diş ilişkisinin, ısırımının iyi olduğu pozisyonda mini plaklarla kemik tespit edilir.
Yüzün bütün kafatasından ayrıldığı durumlarda ise ameliyat daha kapsamlı olarak planlanır. Kırığın detaylarına göre ağız içinden, göz altından, kaş kenarından, saçlı deri içerisinden yapılacak ek kesilerle kırık hatlarına ulaşılır. Kemik kırıkları düzeltilir, ısırım sağlandıktan sonra mini plaklarla tespit yapılır. Kesiler uygun dikişlerle minimal iz bırakacak şekilde kapatılır.
Alın Kemiği Kırığı
Yüz ve kafatası yaralanmalarında şiddetli travmalar alın kemiklerinde de kırıklara yol açabilir. Bunlar bazen beyin yaralanmarı ile beraber olur bazen de izole olarak görülebilir. Alın kemiği kırıkları alın bölgesinde ve göz etrafında ekimoz, morluk, hematoma yola açar, sıklıkla alında bir deformasyon vardır. Göz çevresindeki kırıklarda göz hareketleri ve görmede etkilenebilir. Alın bölgesinde sık görülen kırıklardan birisi de alnın ön bölgesinde bulunan sinüs ön duvarının kırıklarıdır. Kafatası kemiklerinin bütünlüğü bozulmadan alın kemiğindeki sinüs ön duvarı kırılabilir. Bu kırıklar alın ön bölgesinde çökmelere ve burunda kanamaya neden olurlar.
Alın Kemiği Kırığı Nasıl Tedavi Edilir?
Alın kemiği kırıklarında, kırık bölgesinde bir deri kesisi de varsa kesi kullanılarak kemikler anatomik yerlerine getirilir ve mikro ya da mini plaklarla tespit yapılır. Deride bir kesi yoksa ve kemik kırıkları sınırlı bir alanda ise endoskopik yöntemler kullanılarak kırık düzeltilebilir. Geniş ve deplasmanı fazla kırıklar için saçlı deriden geniş bir kesi ile yüze ulaşılarak kemik kırıkları düzeltilir ve mini plaklarla tespit edilir.
Kafa Kemiği Kırığı
Şiddetli kafa taravmaları nedeniyle kafa kemiklerinde kırık oluşabilir. Bu kırıklar beyinde hasara neden olmuşsa öncelikle beyin cerrahisi uzmanları beyin hasarına yönelik tedaviye başlarlar. Hayati tehlikenin olamadığı uygun zamanda ise kemik kırıkları düzeltilerek mini plaklarla tespit edilir.
Yüz ve Kafa Kemiklerinin Kırıklarında Kullanılan Plaklar Çıkartılmalı Mı?
Yüz ve kafatasındaki kemiklerin kırığında kullanılan mikro ve mini plaklar çıkarılmak zorunda değildir. Ancak hastanın istemesi veya plakda bir sorun olması durumunda çıkarılabilir.
Yüz ve Kafa Yaralanmalarında İyileşme Ne Kadar Sürer?
Hastanın genel durumunu etkileyen özel bir sorun yoksa iyileşme yaklaşık 7-10 gün arasında olur.
Prof. Dr. Kemal UĞURLU’dan Randevu Alın:
